Rosja jako największy kraj na świecie ma do zaoferowania bardzo wiele. Obok tego państwa
nie można zostać obojętnym. Pełen przepychu i biedy, burzliwej historii i spokojnego piękna,
dzikości i nowoczesności. Sprzeczność Rosji może zadziwiać, inspirować i przyciągać.
Wycieczkę do Rosji powinien wybrać każdy, kto nie lubi monotonii – wycieczka do to
pasmo ciągłych zaskoczeń, ale także zachwytu.
HISTORIA ROSJI
Rosja to obecnie najrozleglejsze państwo na świecie (ponad 17 milionów kilometrów
kwadratowych) i jedna z największych potęg gospodarczych (głównie ze względu na
najbogatsze zasoby surowców naturalnych). Początki państwa rosyjskiego sięgają IX wieku.
Pierwszymi historycznymi władcami tych ziem był Oleg Mądry i Ruryk (pochodzący z
dynastii Rurykowiczów władającej ziemiami aż do końca wieku XVI), którego przybycie do
Nowogrodu uznaje się za początek państwowości rosyjskiej. Podczas panowania
Rurykowiczów Rosja walczyła o swoje ziemie – raz po raz zdobywając jedne i tracąc inne,
ale także kształtowała swoją pozycję gospodarczą i kulturalną (na co ogromny wpływ miały
stosunki z Bizancjum, przyjęcie prawosławia, a także wojny z Tatarami). Bardzo burzliwym
okresem dla Rosji okazał się wiek XVII kiedy to dochodziło do licznych wojen, (m.in. z
Polską) i kilkunastoletniego bezkrólewia a także klęski głodu.
W 1612 tron Rosji objęła dynastia Romanowów. Podczas panowania Piotra I
Wielkiego rozpoczął się w tym kraju okres monarchii absolutnej – wzorowanej na
schematach zachodnioeuropejskich, dzięki czemu doszło do znacznej poprawy sytuacji
politycznej i gospodarczej kraju. Reformy objęły również armię i szkolnictwo, co przyczyniło
się do zdobycia przez Rosję wysokiej pozycji na arenie międzynarodowej. Panowanie
Carycy Katarzyny II Wielkiej było bardzo korzystnym czasem w historii państwa: do jej
sukcesów zaliczyć można pomyślne zakończenie wojen z Turcją, objęcie sporych terytoriów
Rzeczpospolitej, a także rozkwit sztuki, kultury i nauki. Mniej pozytywnie zapisał się
natomiast wiek XIX upływający pod znakiem wojny z Francją, zbrojnych powstań na
terenach zawłaszczonych Polsce, a także kryzysów wewnętrznych związanych ze
sprzeciwem wobec twardych rządów Mikołaja I. Nastroje rewolucjonistyczne sprzyjały
popularyzacji ideologii marksistowskiej, czego skutkiem było założenie przez Lenina
pierwszej partii robotniczej.
W atmosferze wewnętrznego niepokoju i zbliżającego się przewrotu weszła Rosja w
wiek XX. Szczególnie niekorzystnym obrotem sytuacji była klęska w wojnie z Japonią i
wybuch powstania w Moskwie. Podczas I wojny światowej Rosja opowiedziała się po stronie
ententy, jednak kierowana przez Mikołaja II armia odnosiła porażki, a jego autorytet był
coraz słabszy (wzmacniała się natomiast władza jego żony Aleksandry Fiodorowny uwikłanej
w relację z Rasputinem). Wojna zaostrzyła nastroje w kraju, efektem których były rewolucje
lutowa i październikowa. W lipcu 1918 cała carska rodzina została zastrzelona – i ten
moment jest symbolicznym początkiem Rosji Sowieckiej. W roku 1922 utworzono ZSRR, a
władza Stalina nabierała kształtu dyktatury, której głównym narzędziem był wszechobecny
terror. Po objęciu przez Hitlera władzy w Niemczech, doszło do podpisania traktatu o
nieagresji pomiędzy dwoma krajami i planowanym podziale wpływów. Już w 1941
rozpoczęły się jednak działania wojenne III Rzeszy przeciwko ZSRR, zakończone w 1945 na
korzyść Sowietów.
Po wojnie pozycja ZSRR znacznie się umocniła, powiększyło również terytorium i
strefa kontroli (głównie wśród krajów środkowo-wschodniej Europy). Przez lata
komunistycznych rządów sytuacja materialna i nastroje w kraju pogarszały się, aby w końcu
w 1991 r doprowadzić do rozpadu ZSRR. Republika rosyjska, to wciąż niespokojny teren i
miejsce, gdzie społeczeństwo jest ekstremalne zróżnicowane materialnie. Lata agresywnej
polityki i eksploatacji zasobów nadal mają wpływ na obecną sytuację państwa.
KLIMAT ROSJI
Ogromna powierzchnia przynależna do Rosji sprawia, że państwo jest bardzo zróżnicowane
przyrodniczo i klimatycznie. Zaskakującym może wydawać się fakt, że mimo tak wielkiej
powierzchni Rosja leży jedynie w 2 strefach klimatycznych (umiarkowanej i
okołobiegunowej). Ta informacja jest jednak dość myląca, ponieważ każda strefa posiada
wiele podtypów, przez co również pod względem klimatu, jest to kraj bardzo zróżnicowany.
Słynne są “syberyjskie mrozy” sięgające nawet kilkudziesięciu stopni poniżej zera, zaskakuje
również ogromna roczna amplituda temperatur (na terenach położonych w głębi kraju, gdzie
panuje klimat kontynentalny) – zachodnie i południowe krańce Rosji charakteryzują się dużo
łagodniejszymi warunkami atmosferycznymi, głównie dzięki wpływowi mórz i oceanów.
Decydując się na podróż do Rosji warto zwrócić uwagę zarówno na porę roku jak i
dokładniejszą charakterystykę klimatyczną wybranego obszaru.
PRZYRODA ROSJI
Słowo, które najlepiej scharakteryzuje rosyjską przyrodę to “różnorodność”. Tak
rozległy kraj, to wymarzony cel dla wszystkich, którzy lubią kontakt z przyrodą i poznawanie
jej niezwykłości. Północna część Rosji to mieszanka pustyni polarnej, tundry i tajgi (w kilku
odmianach), europejskie tereny pokrywają w większości lasy mieszane i liściaste; im
bardziej na wschód, tym więcej lasostepów i stepów (coraz chętniej wykorzystywanych przez
rolników); tereny nad Morzem Kaspijskim zajmują zaś półpustynie. Na terenie Rosji znajdują
się również liczne jeziora (2 miliony) z najgłębszym – Bajkałem i największym – Morzem
Kaspijskim. Rozwinięta jest również sieć rzeczna, w Rosji płynie ich ponad 2 miliony, a
najdłuższa z ich europejskiej części – Wołga – jest również najdłuższą rzeką w Europie
(natomiast w części azjatyckiej dłuższa jest Lena). Rosja to także rozległe pasma górskie:
nie tylko najbardziej znane rozdzielające Europę i Azję – Góry Ural ale także Góry
Wierchojańskie, Czerskiego, Czukockie, Środkowe, Ałtaj, Stanowe, Ałdańskie czy Kaukaz z
najwyższym szczytem Rosji – Elbrusem (5642 m n.p.m.). Ogółem w Rosji znajdują się aż 53
parki narodowe, kilkanaście rezerwatów biosfery UNESCO, ponad 100 rezerwatów. Miejsca
objęte tą szczególną ochroną są wyjątkowe na skalę światową i warte odwiedzenia – chociaż
w dużej części również dość wymagające jako cele turystyczne (ze względu na położenie,
klimat czy niewystarczająco rozwiniętą infrastrukturę).
Jeśli chodzi o świat zwierzęcy – nie będzie tu zaskoczeniem, że i on jest bardzo
liczny i zróżnicowany (jeśli chodzi zaś o najciekawsze gatunki warto wymienić morsa,
niedźwiedzia polarnego, nerpę bajkalską, lamparta amurskiego, panterę śnieżną,
niedźwiedzia brunatnego, rysia, kunę syberyjską, susła, kozę śruborogą, koziorożca
kaukaskiego czy zagrożonego wyginięciem tygrysa syberyjskiego.
KULTURA ROSJI
Przeważającą grupę etniczną w Rosji stanowią oczywiście Rosjanie. Innymi licznie
reprezentowanymi grupami są Tatarzy, Ukraińcy, Baszkirzy, Czuwasze i Czeczeni. To
właśnie te społeczności miały największy wpływ na kształt obecnej kultury rosyjskiej. Jeśli
chodzi o religię – mimo trudności z zebraniem danych – przeważa chrześcijaństwo (głównie
prawosławie). Wyznawcy islamu to około 10% populacji, natomiast około 15% ludności
deklaruje się jako agnostycy bądź ateiści (co najprawdopodobniej wynika z wielu lat
socjalizmu). W kilku regionach kraju tradycyjną religią jest buddyzm.
Głównym językiem jest rosyjski, ale poza nim jeszcze 27 innych ma status
urzędowego. Przed wyjazdem do tego kraju warto nauczyć się kilku podstawowych fraz,
ponieważ Rosjanie są bardzo czuli na punkcie swojego języka i każda próba mówienia
będzie lepiej przyjęta, niż jej brak. W języku rosyjskim tworzono literaturę już od wieku X, a
prawdziwy jej rozkwit przypadł na wiek XIX kiedy tworzyli tacy mistrzowie pióra jak
Dostojewski, Gogol czy Tołstoj. Myśląc o rosyjskiej kulturze nie sposób nie wspomnieć o
artystach takich jak: Piotr Czajkowski, Aleksandr Skrabin, Igor Strawiński czy Dmitrij
Szostakowicz.
Do wytworów kultury zalicza się również sztukę kulinarną. Rosja w swojej
wielowiekowej historii przechodziła przez różne etapy, jednak dwoma najważniejszymi
czynnikami wpływającymi na jej charakter były: trudny klimat i radykalne przepisy religijne.
Klimat wpływał na ograniczony czas wegetacji roślin i wymuszał wynalezienie sposobów na
konserwację świeżych produktów, co spowodowało popularność suszenia, wędzenia i
kiszenia. Niskie temperatury zachęcały również to spożywania większej ilości potraw
ciepłych – zwłaszcza zup. Duża ilość dni podczas, których obowiązywał post przyczyniał się
do zmniejszenia spożycia mięsa na korzyść potraw z mąki i ryb, grzybów i owoców. W
dawnej Rosji dużą uwagę zwracano na sposobu podawania posiłku i jego porządek oraz
zastawę (istniał nawet specjalista od wytwarzania łyżek). Radykalna zmiana w rosyjskiej
kuchni zaszła w XVII i XVIII – polegała ona z jednej strony na zróżnicowaniu pomiędzy
potrawami dla osób bogatych i biednych oraz na wzorowaniu się na kuchni państw
zachodnich. Podczas wycieczki do Rosji z pewnością warto sięgnąć po potrawy takie jak:
ucha (zupa rybna) cziczi (kapuśniak występujący w wielu odmianach), pielmieny
(przypominające nasze pierogi), kawior czy Strogonow (rodzaj gulaszu z wołowiny).
Tradycyjnym deserem są pierniczki i kisiele. Rosjanie słyną także z upodobania do herbaty
(której się nie słodzi lecz trzyma kostkę cukru w ustach) i mocnego alkoholu – głównie wódki
(w Moskwie znajduje się nawet poświęcone jej muzeum).
MOSKWA
Jako największe miasto Europy (ponad 12 milionów mieszkańców) – Moskwa – ma naprawdę
wiele do zaoferowania. Pomiędzy atrakcjami turystycznymi tego ośrodka miejskiego każdy
może wybrać coś specjalnie dla siebie. Plac Czerwony z Kremlem jest bezsprzecznie jedną
z wizytówek miasta. Plac dawniej pełnił rolę targowiska, jednak jego centralne położenie
oraz niebagatelne rozmiary doprowadziły do transformacji w jedno z najbardziej
reprezentacyjnych miejsc w kraju. Obchody najważniejszych uroczystości narodowych
odbywają się właśnie tutaj (podobnie było z triumfalną paradą Armii Czerwonej po
pokonaniu III Rzeszy). Kreml to dawne i aktualne centrum polityczne kraju – niegdyś był
siedzibą książąt i carów, dzisiaj – prezydenta. Na Kremlu znajdują się liczne zabytki sztuki
sakralnej (Sobór Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, Sobór Zwiastowania,
Archangielski),ludwisarskiej (największy na świecie dzwon i armata) i świeckiej (Pałac
Senacki, Kremlowski, Zjazdów). Jednym z najbardziej rozpoznawalnych rosyjskich budowli
jest sobór Wasyla Błogosławionego (dziewięć charakterystycznych barwnych i wzorzystych
kopuł). Podczas zwiedzania Moskwy warto również uwzględnić najsłynniejszą ulicę – Arbat
(przy której mieszkało wielu rosyjskich artystów np. Puszkin, Okudżawa, Skrabin). Nie
powinno się również stracić możliwości odwiedzenia słynnego Teatru Bolszoj, największego
w Moskwie Muzeum Sztuk Pięknych im. A.Puszkina, imponującej kolekcji rosyjskich
obrazów w Galerii Trietiakowskiej, czy niesamowitych rozmiarów galerii handlowej z XIX
wieku – GUM. Do odwiedzin zachęcają także liczne sobory – w większości z nich znajdują się
piękne ikony czy freski. Słusznie o Moskwie mówi się, często “państwo w państwie.
SANKT PETERSBURG
Dawniej “Leningrad” – często określany mianem drugiej stolicy Rosji. Miasto przez wieki było
bardzo ważnym ośrodkiem gospodarczym i kulturalnym kraju. Zasłynęło także z trwającego
2,5 roku oblężenia przez III Rzeszę. W Petersburgu znajduje się prawdopodobnie
największe muzeum na świecie – Ermitaż. Pełne przepychu wnętrza, kryją około 3 miliony
dzieł sztuki z całego świata. Muzeum wyróżnia się również pod względem
architektonicznym. Warto przejść się znaną ze “Zbrodni i kary” ulicą Newski Prospekt,
przespacerować po ogromnym Placu Pałacowym podziwiając Bramę Triumfalną i kolumnę
Aleksandrowską (obie zbudowane na pamiątkę zwycięstwa nad Napoleonem). Ciekawym
punktem podczas zwiedzania Petersburga jest również Sobór św. Izaaka – druga największa cerkiew w Rosji – nieco
wzorowana na włoskich świątyniach, ale w znacznie bardziej bogatym wykończeniu (oblane
prawdziwym złotem kopuły przyciągają wzrok każdego przechodnia). Kolejnym godnym
uwagi punktem jest Peterhof – siedziba wybudowana przez Piotra I ukazująca jego
zachodnioeuropejskie inspiracje, ale także symbolicznie wyrażające potęgę Rosji. Na terenie
posiadłości znajduję się aż 150 fontann.
JAROSŁAW (ZŁOTY PIERŚCIEŃ ROSJI)
Siergiew posad
Jedno z miast należących do Złotego Pierścienia Rosji (obok m.in: Włodzimierza
Bogolubowa, Kostromy, Peresławia, Siergiejwa Posadu), czyli szlaków turystycznych
obejmujących średniowieczne rosyjskie miasta. Jarosław jest często nazywany “rosyjską
Florencją” ponieważ wyróżnia się dużą liczbą dobrze zachowanych zabytków głównie
architektury sakralnej (uwzględnionych przez UNESCO).
Irkuck i okolice jeziora Bajkał
Jedno z bardziej znanych rosyjskich miast – Irkuck, często staje się wstępem do
niesamowitej podróży po Rosji, jaką jest zwiedzanie okolic jeziora Bajkał. W mieście warto
odwiedzić Muzeum Krajoznawcze, Muzeum Dekabrystów, starówkę oraz bulwary nad
piękną rzeką Angarą. Jednak atrakcje na skalę światową związane są z Bajkałem –
najstarszym i najgłębszym jeziorem na świecie (a także ogromnym zasobem słodkiej wody).
Ten akwen jest unikalnym ekosystemem pozwalającym na przetrwanie wielu tysięcy
gatunków zwierząt, w tym także zagrożonych wyginięciem bądź unikalnych (takich jak nerpa
– foka słodkowodna). Legendarne jest piękno Bajkału zarówno w okresach cieplejszych,
kiedy możliwe są rejsy po nim jak i podczas zimy, kiedy pokrywa się wyjątkowo grubym
niemal kompletnie przejrzystym lodem. Krajobrazy zimowego Bajkału są tak piękne, że aż
wydają się nierealne.
Wyspy Sołowieckie
Kompleks jest interesujący z wielu powodów: unikalna przyroda i krajobrazy Morza Białego
(szansa na zobaczenie wielorybów białych) znajdziemy tu także m.in. prehistoryczne
miejsce kultu, łagier, który stał się pierwowzorem dla późniejszego GUŁAGu i zabytkowe
monastyry.
Kamczatka
Pięknej, w zasadzie dziewiczej przyrodzie tego półwyspu, należy się chociaż kilka
słów wspomnienia. Warunki turystyczne nie są najłatwiejsze, jednak, krajobrazy,
wynagradzają możliwe trudności. Kamczatka to unikalne połączenie gór, wulkanów (jest ich
tu około 300), jezior, rzek i gorących źródeł. Niesamowita przyroda tego zakątka i jego
odmienność kulturowa jest w stanie wzbudzić podziw każdego turysty.
Każda podróż do Rosji, to niesamowita przygoda. Ten kraj z pewnością dostarczyć może
wielu wyjątkowych wspomnień i wzruszeń każdego rodzaju: od zachwytu przez zadziwienie
aż po grozę. Wielkie terytorium, barwna historia, ciekawa bardzo urozmaicona kultura –
wszystko to sprawia, że wizyta w Rosji często okazuje się najbardziej interesującą wyprawą
życia.
WYCIECZKI DO ROSJI
WYCIECZKA DO MOSKWY
WYCIECZKA DO PETERSBURGA
WYCIECZKA NAD BAJKAŁ
WYCIECZKA NA KAMCZATKĘ
WYCIECZKA NA WYSPY SOŁOWIECKIE
Obrazy użyte na podstawie licencji od Shutterstock.com lub pixabay.com lub własne BT Bezkresy