W niewielkim państwie w samym centrum Europy, znajduje się fascynujące miasto
będące jego stolicą – Wilno. Największa wśród państw bałtyckich, dwunasta wsród europejskich.
Miasto artystów z zachwycającą najrozleglejszą w Europie barokową starówką, wąskimi
brukowanymi uliczkami, klimatycznymi ruinami zamków i licznymi imponującymi kościołami.
To także ciągle rozwijający się nowoczesny ośrodek miejski, w którym nie brakuje
eleganckich restauracji, luksusowych butików i prestiżowych apartamentów. Miasto, o wielu
obliczach.

Wilno wczoraj, czyli krótka historia miasta

Pierwsze historyczne wzmianki o tym mieście pochodzą z XIV w. Prawdopodobnie
to Giedymin przeniósł swoją siedzibę z Trok do Wilna. Stało się ono celem wielu wypraw
krzyżackich, nawet po tym jak w 1387 r Władysław Jagiełło zdecydował o chrzcie Litwy
właśnie w tym mieście. Ośrodek rozwijał się dynamicznie, jednak dopiero zmiana zabudowy
z drewnianej na murowaną oraz wybudowanie murów obronnych i wież, mogło zapewnić mu
większe bezpieczeństwo. Do XVII wieku trwał okres świetności miasta – powstawały mosty,
szpitale, zalążki uczelni. Niestety, pożar miasta w 1610 r. poważnie osłabił jego pozycję i
zahamował rozwój, ale najgorsze miało dopiero nadejść – ze strony cara Aleksego. Wilno
zostało splądrowane, ograbione a jego ludność brutalnie wymordowana (prawie jedna
trzecia mieszkańców). W 1660 r. udało się odbić miasto z rąk Rosjan, jednak niedługo trwał
okres niezależność, bo już w 1795 r. znów dostało się pod ich zarząd. Wiek XIX zapisał się
jako czas walk o odzyskanie niepodległości, ale także reperkusji po powstaniu listopadowym
i styczniowym (Polacy stanowili około 40% mieszkańców miasta, Litwini jedyne 2%). Na
odzyskanie niepodległości Litwa czekała aż do końca I wojny światowej. Spokojne czasy dla
tego miasta nie nastały nawet wtedy. Już w 1920 r. wybuchł bunt Żeligowskiego, w wyniku
którego Wilno zostało włączone do Polski, a stolica kraju przeniesiona do Kowna. W 1939 r.
miasto ponownie znalazło się w rękach Sowietów (wywieziono z niego ok. 50 tysięcy
mieszkańców). W 1941 r. miasto przejęli Niemcy. Przez niecałe trzy lata wymordowali oni
70000 Żydów i ok 20000 Polaków. Miasto nazywane Jerozolimą Północy i przez wiele lat
będące centrum kultury żydowskiej, zostało bestialsko zniszczone. Plany oswobodzenia
miasta (operacja “Ostra Brama”) nie powiodły się. Wiele lat trwała władza sowiecka.
Ponownie stolicą niepodległego państwa stało się Wilno dopiero 11 marca 1990 roku.

Wilno dziś, czyli miejsca do odwiedzenia

Ostra Brama

Jedyna zachowana spośród dziesięciu bram obronnych Wilna. W XVII wieku pojawiła się w
niej kapliczka, a w kapliczce renesansowy obraz, który przez wiernych (katolików,
prawosławnych i unitów) uznawany jest za cudowny. Miejsce stało się celem pielgrzymek, a
Matka Boska Ostrobramska, do której w Panu Tadeuszu zwracał się Adam Mickiewicz –
najbardziej znanym wizerunkiem Maryi pochodzącym z Litwy. Jej opiece powierzano naród
podczas najbardziej tragicznych wydarzeń dotykających kraju nad Niemnem.

Kościół św. Anny

Powstał na przełomie XV i XVI wieku i reprezentuje styl gotycki. Jest jednym z najbardziej
rozpoznawalnych (dzięki trzem ażurowym wieżyczkom, smukłej i strzelistej sylwetce,
ceglastej barwie) i najefektowniejszych zabytków Wilna. Podobno wywarł szczególne
wrażenie na Napoleonie. Podczas spaceru do tego zabytku natkniemy się na pomnik Adama
Mickiewicza.

Wileńskie Cmentarze

Cmentarz na Rossie to jeden z najpiękniejszych cmentarzy europejskich. Założony w 1796
roku i położony na czterech stromych wzniesieniach (piętrowość oraz stare drzewa
wkomponowane w zabytkowe rzeźby i pomniki nadaje miejscu szczególnego uroku). Na
cmentarzu ( w Mauzoleum Matka i Serce Syna) spoczywa matka Józefa Piłsudskiego oraz
urna z jego sercem. Miejsce pochówku znalazło tam wielu innych Polaków (liczne groby
żołnierzy poległych w 1920 i 1944). Mimo wspaniałej historii cmentarz na Rossie (zwłaszcza
jego stara część) jest w złym stanie. Prowadzone są prace mające zabezpieczyć zabytkowe
pomniki i katakumby. Historię nekropolii na Rossie dzieli również Cmentarz Bernardyński (ze
względu na liczne polskie groby, oba cmentarze bardzo często są odwiedzane przez
Polaków).

Kompleks Zamkowy Wielkich Książąt Litewskich

Kompleks Zamkowy w Wilnie składał się z trzech zamków – Górnego, Dolnego oraz
Krzywego. Na szczycie wysokiej na 48 m wileńskiej Góry Zamkowej (zwanej również Górą
Giedymina, a dawniej Turzą) wznosi się Zamek Górny – murowana warownia wzniesiona w
XIV wieku przez Giedymina na miejscu drewnianej. Podczas swojej burzliwej historii
przeszła wiele zmian, spośród których najbardziej znaczące była odbudowa z końca XVIII
wieku, podczas której rozebrano dwie baszty, zachowując trzecią – obecnie znaną jako
baszta Giedymina (na tym samym wzgórzu znajduje się placyk z grobami uczestników
powstania styczniowego). U stóp Zamku Górnego wznosi się Zamek Dolny, którego początki
sięgają XIII wieku. Został zniszczony w czasie XVI-wiecznych najazdów rosyjskich, a
odbudowany niedawno – uroczyste otwarcie miało miejsce w 2009 r.
Katedra Wileńska (Bazylika Archikatedralna św. Stanisława i św. Władysława)
Najważniejsza świątynia katolicka w Wilnie. Tuż po chrzcie Litwy powstała w dawnym
miejscu kultu pogańskiego. Największa renowacja nastąpiła w wieku XIX pod okiem
Wawrzyńca Gucewicza i od tego momentu wyraźne są jej klasycystyczne rysy (z ciekawą
boczną elewacją zdobiącą plac Katedralny). Nadal jest miejscem istotnych wydarzeń
historycznych i religijnych. W podziemiach znajduje się krypta królewska oraz relikwie
patrona Litwy – św. Kazimierza (kaplica św.Kazimierza nawiązuje wyglądem do Kaplicy
Zygmuntowskiej na Wawelu podkreślając równorzędność Wilna i Krakowa).

Cerkiew św. Ducha

Powstała pod koniec XVI wieku i była główną prawosławną świątynią na Litwie. Podczas
licznych napadów na miasto odnosiła obrażenia razem z nim i podobnie jak wiele innych
zabytków była stale odbudowywana. W wyniku tych renowacji poniekąd straciła swój
barokowy wygląd. Do dzisiaj pełni funkcje metropolitalną, przy której działa biblioteka,
monastyr i jadłodajnia dla ubogich.

Kościół św. Pawła i Piotra

Uznawany za jeden z najefektowniejszych kościołów w Wilnie. Pierwowzór powstał w
miejscu kultu pogańskiej bogini miłości, jego barokowa wersja pochodzi z XVII wieku i
została ufundowana przez Michała Kazimierza Paca. Wnętrze kościoła wykonane przez
włoskich artystów jest bogato zdobione, ale oszczędne kolorystycznie (zdobienia są białe z
nielicznymi złotymi elementami, charakterystyczny jest również kryształowy żyrandol w
kształcie statku).

Muzeum Narodowe

Największy kompleksowy zbiór dzieł przedstawiających dzieje państwa litewskiego od jego
powstania do 1940 r. Można obejrzeć znaleziska archeologiczne a także wystawę
etnograficzną (meble, sprzęty codziennego użytku, rzeźby ludowe, maski, wyroby z
bursztynu, pisanki). Zwiedzanie tego muzeum to skondensowana lekcja Litwy – jej historii i
tradycji. Przed muzeum znajduje się pomnik Mendoga – pierwszego króla Litwy.

Muzeum Ofiar Ludobójstwa

Mieści się w dawnej siedzibie Gestapo, KGB i NKWD. Jest miejscem upamiętniającym
zbrodnie dokonane na Litwinach i mniejszościach narodowych zamieszkujących Litwę (więc
głównie Polakach i Żydach). Ślady bolesnej historii wojennej i okupacyjnej są widoczne w
różnych miejscach w całym mieście, jednak tutaj zaprezentowane są dosłownie. Do
obejrzenia zostały oddane cele, gdzie torturowano więźniów, karcer, spacerniak. Wystawy
pozwalają lepiej zaznajomić się z faktami. W mieście, które zachwyca, są też miejsca, które
przerażają, ale o których nigdy nie powinniśmy zapomnieć.

Muzeum Adama Mickiewicza

Miejsce, które najprawdopodobniej zechce odwiedzić każdy Polak. Pierwotnie pamiątki
związane z naszym narodowym wieszczem, zebrane przez historyka Karola Obsta,
przechowywane były w pokoju zamieszkiwanym przez Mickiewicza. Z czasem zbiory
rozrosły się i dzisiaj jest to miejsce dostarczające wielu informacji o jego życiu i twórczości.
Ponadto, stało się ono polskim centrum literackim i kulturalnym w Wilnie.

Wilno – stolica kultury

Dobrym pomysłem jest odwiedzenie Wilna w czasie Nocy Kultury (odbywa się co
roku w czerwcu) bądź też najkrótszej nocy w roku – nocy Świętojańskiej. Miasto wtedy ożywa
i oferuje pierwszorzędną rozrywkę. Możemy być obserwatorami wspaniałych koncertów,
warsztatów tańca, wystaw, spektakli. Czerwcowe Wilno tętni życiem i zachwyca.
Litwini kochają muzykę, o czym świadczą odbywające się tam festiwale muzyczne
(co cztery lata ma miejsce Święto Pieśni – stanowiące fantastyczną okazję do zetknięcia się
z ludową kulturą Litwinów; co roku natomiast cieszą fanów: Festiwal Jazzowy, Poezji
Śpiewanej, Współczesnej Muzyki, Dawnej Muzyki oraz Festiwal Wileński, podczas którego
wykonywana jest muzyka klasyczna).
Oprócz wspomnianych wcześniej zabytków powinniśmy też skorzystać z bardzo ciekawej
oferty wileńskich galerii (Galeria Sztuki Współczesnej, Figur Wojskowych, Bałtyckie Centrum
Bursztynu). Wspaniałą atrakcją będzie z pewnością lot balonem i oglądanie panoramy
miasta z lotu ptaka. Litwini zakochali się w tej rozrywce, a Wilno jest z jedną nielicznych
europejskich stolic, w której można doświadczyć tej przyjemności.
Wilno to stolica kultury w Litwie, a Zarzecze to jej serce. Zabytkowa dzielnica
położona nad Wilejką, miejsce, w którym osiedlała się bohema artystyczna. Przez jakiś czas
była też miejscem dla ludzi z marginesu społecznego, a spacery tam były ryzykowne. Teraz
jest jedną z najdroższych w Wilnie, a mieszkańcy mogą się cieszyć licznymi wydarzeniami
kulturalnymi. Ciekawostką jest, że Zarzecze to artystyczne państwo w państwie, które ma
własnego prezydenta, hymn i konstytucję (niezbyt poważną, ale jednak!).

Jedzeniem Wilno stoi

Wycieczka do Wilna, to wspaniała okazji by… znakomicie zjeść. W mieście powstaje
wiele nowych restauracji i barów, więc niezależnie od tego, czy mamy ochotę spróbować
tradycyjnych potraw litewskich, czy też wolimy pozostać przy innych daniach – znajdziemy
rozwiązanie. Warto jednak dać się skusić potrawom regionalnym – Litwini bardzo dbają o
swoją kulinarną tradycję i są ludźmi wyjątkowo gościnnymi, co z pewnością zaowocuje miłą
atmosferą. Czego warto spróbować? Odpowiedź na to pytanie jest oczywista dla wszystkich
tych, którzy już w Wilnie byli – cepelinów i chłodnika litewskiego. Ale to nie koniec
przysmaków: nasze kubeczki smakowe będą zachwycone tradycyjną karaimską potrawą –
kibinami (drożdżowe pieczone pierogi z nadzieniem w wielu wariantach smakowych,
polecane szczególnie z jagnięciną). Dla amatorów słodyczy rarytasem będzie sakotis czyli
ciasto do złudzenia przypominające sękacz (tak naprawdę nie wiadomo skąd ten przysmak
pochodzi… ale czy to na pewno ważne?). Propozycją dla wegan i wegetarian może być
oryginalny… ser jabłkowy! (potrawa jest wykonana tylko z owoców, ale jej przygotowanie
jest podobne do tworzenia twarogu). Warto również spróbować regionalnego litewskiego
piwa, cydru i kwasu chlebowego oraz miodu pitnego. Zdecydowanie, miłośnicy dobrego
jedzenia będą ukontentowani.

Wilno to zawsze dobry wybór

Na romantyczny wyjazd we dwoje, na wypad z przyjaciółmi, na rodzinną wycieczkę.
Ta bliska Polakom stolica ma wiele do zaoferowania. Warto samemu znaleźć własną
odpowiedź na pytanie – co w Wilnie zachwyca najbardziej?

WYCIECZKI DO WILNA

Obrazy użyte na podstawie licencji od Shutterstock.com lub pixabay.com lub własne BT Bezkresy